Cultuurhistorie van Midden-Delfland - De eendenkooi Het Aalkeetbuiten

Aalkeetbuitenpolder voor de Natuur

In het zuidoostelijk deel van Midden-Delfland en grenzend aan de Broekpolder, de Foppenpolder en de Zuidbuurt ligt de Aalkeetbuitenpolder. Het is een laagliggend veengebied dat alleen geschikt is als grasland voor veeteelt.

De vereniging Natuurmonumenten heeft in dit gebied een aantal percelen en de eendenkooi Het Aalkeetbuiten. Veel graslanden rond de eendenkooi worden in samenwerking met de veehouders in de polder zodanig beheerd dat de natuur en vooral de weidevogels optimale kansen krijgen. Dit betekent onder andere dat maaiperiodes min of meer zijn afgesproken en dat er op de weilanden in bepaalde perioden rust heerst.

Eendenkooi Het Aalkeetbuiten.

Eendenkooi Het Aalkeetbuiten

De eendenkooi Het Aalkeetbuiten is één van de twee nog overgebleven eendenkooien in Midden-Defland. De andere ligt in de Zouteveensepolder. De eendenkooi Het Aalkeetbuiten wordt niet meer gebruikt voor de jacht, het vangen van wilde eenden. De snelweg A20 ligt een paar honderd meter van de kooiplas en maakt dat de nodige rust in de kooi ver te zoeken is. De eendenkooi wordt nu als cultuurhistorisch object in stand gehouden door Natuurmonumenten. De eendenkooi was het werkgebied van de kooiker, die meestal op de kooi woonde; zo ook in de Aalkeetbuitenpolder: het oude huisje staat er nog en is onderdeel van de excursie.

Oude woonhuis Aalkeetbuiten
De woning van de kooiker.

Ook een boomgaard ontbreekt niet. Natuurmonumenten probeert de oude appel- en perenrassen in stand te houden. De kooiker leefde vroeger van de opbrengsten van zijn kooi: eenden voor de poelier; de opbrengst van fruit boomgaard was een leuke bijverdienste. Vaak ook hield de kooiker dieren als varkens en kippen.

Een bezoek aan de eendenkooi in de lente betekent even volledig worden opgenomen in een mini-natuurgebied van buitengewone schoonheid. De medewerker van Natuurmonumenten neemt de groep mee langs de mooiste plekjes en legt uit hoe de kooiker, samen met zijn kooihondje, de wilde eenden vangt.

De kooiplas Aalkeetbuiten
De kooiplas van Het Aalkeetbuiten.

Drie soorten eenden

De kooiker kent drie soorten eenden:

de voereenden die altijd in de kooi blijven, regelmatig worden gevoerd en niet bang zijn voor de kooiker,
de staleenden die al eerder in de vangpijp zijn gelokt maar met de schrik zijn vrij gekomen. Zij zullen dat geen tweede keer laten gebeuren,
de wilde eenden die voor het eerst een bezoek brengen aan de kooi.

Tegen de avond vliegen de staleenden tegen de wind in de kooi uit om in de polders in de omgeving te gaan foerageren (eten). Als zij 's ochtends weer terugvliegen naar de kooi nemen zij vaak wilde eenden mee naar de plas. Nu komen de kooiker en zijn hondje in actie. De kooiker kiest een geschikte vangpijp uit, dat is een gekromde uitloper van de plas, waarin hij de wilde eenden gaat lokken. Eenden vliegen het liefst tegen de wind weg. De kooiplas en de vangpijp zijn omringd door rietschermen zodat de kooiker steeds ongezien blijft voor de eenden. Achter de schermen van de vangpijp begint de kooiker graan in het water te strooien. Zijn voer- en staleenden zijn niet bang en zwemmen de pijp in. De wilde eenden komen er achteraan. De kooiker stuurt nu zijn kooihondje voor een rondje om het rietscherm.

Een vangpijp in de Aalkeetbuiten.

De eenden zien het hondje even en zwemmen nieuwsgierig verder de pijp in. De kooiker gaat naar het volgende scherm, strooit meer graan en het hondje loopt steeds even het scherm rond. Als de eenden ver genoeg in de pijp zijn, loopt de kooiker een stukje terug en vertoont zich plotseling. De wilde eenden schrikken en vliegen op, verder de vangpijp in, waar zij tegen een net, de spiegel, aanvliegen. Daar vallen zij naar beneden door een raamwerk van gespannen touwen. De enige weg die zij dan nog zien is vluchten richting het vanghokje. Als er voldoende eenden binnen zijn trekt de kooiker aan een touw om het luik dicht te laten vallen.

Het einde van de vangpijp met het hok.

Eendenkooi Schipluiden

De eeuwen oude methode van eenden vangen wordt in de eendenkooi van Zouteveen nog steeds toegepast. De kooiker vangt daar jaarlijks enkele honderden wilden eenden die allemaal een ring om hun poot bevestigd krijgen. Daarna mogen ze weer wegvliegen.

Eendenkooien hebben een oud recht: het afpalingsrecht, dat bepaalt dat er in de directe omgeving van de kooi, een cirkel met straal van 1130 meter, geen activiteiten mogen plaatsvinden die de rust in de kooi verstoren. Ook mag er daar niet gejaagd worden op bijvoorbeeld hazen en konijnen. De grens van dit stiltegebied staat met borden aangegeven, ook in Schipluiden langs de Zouteveenseweg.

Links

Afpalingsrecht Eendenkooi Schipluiden

De eendenkooi Aalkeetbuiten ligt in een weidegebied.